Jak czytać artykuł naukowy

Artykuły naukowe wydają się być skomplikowane, ale zazwyczaj są zbudowane w oparciu o podobny szablon. Kiedy zrozumie się ten szablon, same artykuły stają się również łatwiejsze do zrozumienia.

Szablon wykorzystywany przez większość czasopism naukowych zawiera następujące części:

• Abstrakt
• Wstęp (zwany również Wprowadzeniem)
• Metody
• Rezultaty (zwane również Wynikami)
• Dyskusja
• Bibliografia

Abstrakt jest streszczeniem artykułu. Abstrakty pomagają szybko zorientować się czego dotyczy badanie i jakie są jego główne rezultaty. Dobry abstrakt streszcza kontekst badań, zastosowane metody, główne rezultaty i wnioski. Abstrakty powinny być zrozumiałe samodzielnie, bez reszty artykułu, jako że są zawsze dostępne za darmo, podczas gdy pełne artykuły są często dostępne tylko dla prenumeratorów wnoszących opłaty. Abstrakty mogą nie posiadać żadnej „struktury” (być zapisane jako jeden długi akapit) lub mogą być „ustrukturyzowane” (podzielone na poszczególne sekcje poprzedzone nagłówkami).

Wstęp przedstawia badanie poprzez zaprezentowanie pytań i celów badawczych oraz wyjaśnienie, dlaczego warto się nim zainteresować. Wstępy ogólnie zawierają podstawowe informacje na temat badanego zagadnienia oraz opisują inne istotne dla tematu badania. Czasami część stanowiąca wstęp nie posiada tytułu.

Część dotycząca metod opisuje, jak badacze przeprowadzali badanie. Opisuje ogólny model badania (na przykład czy jest to randomizowane badanie kontrolowane, badanie kliniczno-kontrolne, sondaż itp.) oraz podaje szczegółowe opisy istotnych cech konkretnego badania (na przykład ile osób zrekrutowano do badania, jak je zrekrutowano, jak opracowano kwestionariusz itp.). Badacze muszą również opisać jak mierzono wyniki (tj. przy badaniu różnych diet, w artykule może być opisane czy utrata tkanki tłuszczowej była mierzona za pomocą wagi, fałdomierza czy innej metody) oraz jak analizowali dane. Dobrze napisana część poświęcona metodom podaje czytelnikom wystarczająco dużo szczegółów, aby sami mogli powtórzyć badanie w identyczny pod każdym istotnym względem sposób, jak badanie oryginalne, aby sprawdzić, czy otrzymają podobne wyniki.

Część poświęcona rezultatom (czy też wynikom) przedstawia wyniki badania. Na przykład, jeśli badanie obejmowało duży sondaż metodą ilościową, część poświęcona rezultatom zawierałaby informacje o tym ile osób ukończyło sondaż, podstawowe informacje chrakteryzujące te osoby oraz analizę statystyczną odpowiedzi udzielonych w sondażu. Gdyby zastosowaną metodą był mały zestaw wywiadów jakościowych, autorzy zrelacjonowaliby co powiedzieli ankietowani, używając cytatów z zapisu rozmów, aby pokazać istotne wyniki.

Gdy jest to właściwe, wyniki prezentowane są w formie tabel, wykresów lub innych rycin. Jeśli tabele lub ryciny są zbyt duże, lub jest ich bardzo wiele, mogą być zamieszczone na stronie internetowej danego czasopisma zamiast w opublikowanym artykule. Jeśli czytają Państwo pracę na stronie internetowej czasopisma i sądzicie Państwo, że dostępne są do niej dodatkowe materiały, proszę szukać odnośnika do „Aneksu online”, „Danych uzupełniających” lub „Danych dostępnych tylko w Internecie”. Część poświęcona rezultatom zazwyczaj bezpośrednio przedstawia wyniki, natomiast analiza znaczeń tych wyników jest często odłożona do części poświęconej na dyskusję.

Dyskusja to część artykułu, w której badacze omawiają znaczenie swoich wyników. Jeśli zamieścili we wstępie listę konkretnych pytań badawczych, w części poświęconej na dyskusję powinni przedstawić odpowiedzi na te pytania lub wyjaśnić, dlaczego nie byli w stanie na nie odpowiedzieć. Badacze zazwyczaj omawiają szersze znaczenie swoich wyników, porównując je do istotnych dowodów z opublikowanych już wcześniej badań. Badacze często sugerują jak przyszłe badania mogłyby bazować na uzyskanych przez nich wynikach oraz jak ważne grupy zawodowe (np. lekarze) mogłyby wykorzystywać ich dowody. W części przeznaczonej na dyskusję, badacze powinni omówić, o ile coś takiego wystąpiło, czego nie spodziewali się jeśli chodzi o swoje wyniki oraz przedyskutować wszelkie ograniczenia wykorzystanych metod, których powinien być świadomy czytelnik pracy. Czasami po części poświęconej na dyskusję następuje krótki ustęp z wnioskami, lecz często wnioski są częścią sekcji poświęconej na dyskusję.

Na końcu artykułu znajduje się sekcja poświęcona bibliografii, w której wymienia się szczegóły artykułów i książek naukowych, raportów z badań oraz innych źródeł przytaczanych w pracy, tak aby czytelnicy mogli odnaleźć te źródła do samodzielnego zapoznania się z nimi.

Inne części, które może zawierać artykuł naukowy to:

• Oświadczenie o źródłach finansowania – badacze wymieniają tu osoby i organizacje, które pomogły sfinansować badanie. Ta część może być połączona z oświadczeniem o niewystępowaniu konfliktu interesów.
• Oświadczenie o niewystępowaniu konfliktu interesów – badacze zgłaszają tu wszelkie powiązania (finansowe i inne), które posiadają, a które mogłyby stanowić obciążenie tego badania.
• Co wiadomo – wypunktowanie kluczowych, znanych już informacji związanych z danym tematem.
• Co wnosi ta praca – podanie w punktach najważniejszych informacji jakie ta praca wnosi do opublikowanych już wcześniej badań dotyczących danego tematu.
• Najważniejsze informacje (lub kluczowe wnioski) – podanie w punktach najważniejszych wniosków jakie czytelnicy powinni wyciągnąć z danego badania.

Kiedy zrozumie się jak zbudowane są artykuły naukowe, łatwiej jest znaleźć informacje, którymi jesteśmy zainteresowani. Na przykład, jeśli zobaczyliście Państwo nagłówek informujący o nowej metodzie leczenia, która może być dla Was istotna, ale jesteście ciekawi na ile osoby biorące udział w badaniu są podobne do Was, możecie odnaleźć artykuł i przeczytać na temat strategii doboru próby w części poświęconej metodom.